Hz. Muhammed'in (s.a.v.) Eğitim Anlayışı ve Eğitim Metotları

Hz. Muhammed'in Eğitim Anlayışı ve Eğitim Metodları

HZ. MUHAMMED'İN EĞİTİM ANLAYIŞI VE EĞİTİM METODLARI

"Eğitim, İnsanda davranış değişikliği yapmaktır. Dini Eğitim ise İnsanı hem bu dünya hem de ahiret için hazırlamaktır. İslam Dinin genel amacı insanı, Ahiret Hayatına hazırlamaktır. Peygamberimiz İnsanı eğitirken şu ilke ve metotları kullanmıştır:

1.     İlkeler:

a.      Ferdi Farklılıklar İlkesi: Allah (c.c), bütün insanları aynı kabiliyette, aynı psikolojik yapıda yaratmamıştır. Peygamberimiz her insanın seviyesine göre davranmıştır.

b.     Tedricilik İlkesi: Tedric kelimesi, "bir insanı bir nesneye yavaş yavaş vardırmak, yakınlaştırmak" demektir. Eğitimde ise kime, neyi, ne kadar zamanda vermeyi ifade eder. Başarılı bir eğitim için temel ilkelerden biri olan tedricilik, öncelikle sabra, bir sürece ihtiyaç duyar. Eğitimde sabır ve

c.      Zamanlama İlkesi: Eğitim sürecinin temel ilkelerinden biri, zamanlama faktörünün dikkate alınması, eğitimin bu ilkeye ve bireyin psikolojik olarak hazır bulunuşluk düzeyine göre verilmesidir.

d.     Somuttan-Soyuta İlkesi: Eğitimde kendisinden istifade edilen ilkelerden birisi de somuttan soyuta ilkesidir.

2.     Metotlar:

a.      Anlatım Metodu: Anlatım metodu, dinleyici durumundaki gruba bilgileri tek yanlı ve sözlü olarak aktarma esasına dayanan bir metottur.

b.     Soru-Cevap Metodu: Soru-cevap metodu, bilme ve öğrenme ihtiyacını uyandırmak, öğretilecek konuya muhatabın dikkatini toplamak üzere önce sorular sorup sonra cevaplar vererek eğitme, öğretme metodudur.

c.      Tartışma (İstişare) Metodu: Tartışma metodu, birden fazla insanın karşılıklı fikirler ileri sürmek suretiyle yaptıkları sesli bir düşünme eylemidir.

d.     Örnek Verme (Temsil) Metodu: Temsil metodu, "düşüncelerin daha iyi anlatılması için bazı kavram ve fikirlerin örneklerle anlatılması" metodudur.

e.      Kıssa Metodu: İnsan fıtratına en uygun eğitim-öğretim metotlarından biri de kıssa metodudur. İnsanın geçmişi bilme, öğrenme arzusunun daima canlı kalması bu metodu daha işler hale getirmektedir.

f.      Model Sunma (Yaşayarak Öğretme) Metodu: Eğitim–öğretim sürecinde kullanılan metotlardan biri de eğitici kişilerin tutum ve davranışlarıyla eğitilecek kişilere örnek olmaları, eğitimini vermek istedikleri değerlere uygun ideal davranışları onlara model olarak göstermeleridir.

g.     Özendirme-Sakındırma Metodu: Bireyleri eğitim-öğretim eylemine sevk etmek ve onlara öğrenme motivasyonu sağlamak için eğitimde ödül ve ceza unsurları kullanılır.

h.     Öğütle İkna Metodu: Öğüt, birine nasihat edip kalbini yumuşatacak ve Allah'ın (c.c) azabından korkutacak şeyleri hatırlatmaktır. İnsan, psikolojik yapısı itibariyle kendisine söylenenlerden etkilenir.

 İnsanın eğitim-öğretim ihtiyacını karşılamaya yönelik olarak görevlendirilmiş olan peygamberler, eşsiz hayatları, üstün ahlakları, rol model davranışları ve nasihat yüklü mesajlar içeren sözleriyle tarih boyunca muhataplarının ve takipçilerinin yollarını aydınlatan ışık vazifesi görmüşlerdir. Hz. Peygamber de (a.s) -tıpkı diğer peygamberler gibi- hedef kitlesine onlara en uygun olan tarzda ve metotlarla yönelmiştir. Onun hayatının her aşamasında ve özellikle de nübüvvet görevini üstlenmesini takip eden süreçte, modern pedagoji ve eğitim bilimlerinin bize sunduğu ilke ve metotlara dair birçok sözlü ve uygulamalı örneği müşahede etmek mümkündür. Kur'an-ı Kerim'in her yönüyle "en güzel örnek" (Ahzab, 21) olarak takdim ettiği Hz. Peygamber (a.s), ortaya koyduğu eğitim-öğretim modeliyle de çağlara hitap etmiş; İslami eğitimin öngördüğü temel ilke ve metotları hayata geçirmiştir.